قرآن و تاریخ

مسأله انتظار فرج که موضوع بحث این گفتار است ضمن اینکه بحث فلسفی و اجتماعی است ، بحثی دینی و اسلامی است و همچنانکه گفتیم ریشه قرآنی دارد . پس قبل از آن که درباره چگونگی انتظار به بررسی بپردازیم باید نظر قرآن را درباره جامعه و سرگذشت متحول و متغیر آن که تاریخ است روشن‏ کنیم . در این که آیه قرآن مجید تاریخ را به عنوان یک درس و یک منبع معرفت‏ و شناسائی ، یک موضوع تفکر و مایه تذکر و آیینه عبرت یاد می‏کند جای‏ تردید نیست . ولی آیا قرآن به تاریخ به چشم فردی می‏نگرد یا به چشم‏ اجتماعی ؟ آیا قرآن تنها نظرش این است که زندگی افرادی را برای عبرت‏ سایر افراد طرح کند یا نظرش به زندگی جمعی است ، لااقل زندگی جمعی نیز منظور نظر قرآن هست ؟ و به فرض دوم آیا از قرآن می‏توان استنباط کرد که‏ جامعه ، مستقل از افراد ، حیات و شخصیت ومدت و اجل و حتی شعور و ادراک و وجدان و ذوق و احساس و نیرو دارد یا نه ؟ و بنابراین فرض آیا از قرآن کریم می‏توان استنباط کرد که بر جامعه‏ها و اقوام و امم " سنت " ها و روش‏ها و قوانین معین و مشخص و یکسانی حاکم است یا نه ؟ البته بررسی کامل این مطلب نیازمند به رساله‏ای جداگانه است ، این جا به طور اختصار عرضه می‏دارم که پاسخ هر سه پرسش مثبت است.

ادامه مطلب...

انتظار فرج

امید و آرزوی تحقیق این نویدکلی جهانی انسانی ، در زبان روایات اسلامی‏
، " انتظار فرج " خوانده شده است وعبادت - بلکه افضل عبادات - شمرده شده است . اصل انتظار فرج از یک‏ اصل کلی اسلامی و قرآنی دیگر استنتاج می‏شود و آن اصل " حرمت یأس از روح‏ الله " است مردم مؤمن به عنایات الهی ، هرگز و در هیچ شرائطی امید خویش را از
دست نمی‏دهند و تسلیم یأس و ناامیدی و بیهوده گرائی نمی‏گردند . چیزی که‏ هست این انتظار فرج و این عدم یأس از روح الله در مورد یک عنایت‏ عمومی و بشری است ، نه شخصی یا گروهی ، و به علاوه ، توأم است بانویدهای‏ خاص و مشخص که به آن قطعیت داده است.

 دو گونه انتظار

انتظار فرج و آرزو و امید و دلبستن و به آینده دو گونه است : انتظاری‏
که سازنده و نگهدارنده است ، تعهد آور است ، نیرو آفرین و تحرک بخش‏
است ، به گونه‏ای است که می‏تواند نوعی عبادت و حق پرستی شمرده شود ، و
انتظاری که گناه است ، ویرانگر است اسارت بخش است ، فلج کننده است‏
و نوعی " ابا حیگری " باید محسوب گردد
این دو نوع انتظار فرج ، معلول دو نوع برداشت از ظهور عظیم مهدی موعود
است.

ادامه مطلب...

قیام و انقلاب مهدی ( ع ) از دیدگاه فلسفه تاریخ
متفکر شهید استاد مرتضی مطهری

باسمه تعالی
اندیشه پیروزی نهائی نیروی حق و صلح و عدالت بر نیروی باطل و ستیز و ظلم ، گسترش جهانی ایمان اسلامی ، استقرار کامل و همه جانبه ارزشهای‏ انسانی ، تشکیل مدینه فاضله و جامعه ایده‏آل ، و بالاخره اجراء این ایده‏ عمومی و انسانی به وسیله شخصیتی مقدس و عالیقدر که در روایات متواتر اسلامی ، از او به " مهدی " تعبیر شده است ، اندیشه‏ای است که کم و بیش همه فرق ومذاهب اسلامی - با تفاوتها و اختلافهائی - بدان مؤمن و معتقدند .

زیرا این اندیشه ، به حسب اصل و ریشه ، قرآنی است . این قرآن مجید است که با قاطعیت تمام ، پیروزی نهائی ایمان اسلامی    ( 1 ) ، غلبه قطعی صالحان و متقیان ( 2 ) ، کوتاه شدن دست‏ ستمکاران و جباران برای همیشه ( 3 ) و آینده درخشان و سعادتمندانه بشریت‏ ( 4 ) را نوید داده است .

این اندیشه بیش از هر چیز مشتمل بر عنصر خوشبینی نسبت به جریان کلی‏ نظام طبیعت و سیر تکاملی تاریخ و اطمینان به آینده ، و طرد عنصر بدبینی‏ نسبت به پایان کار بشر است ، که طبق بسیاری از نظریه‏ها و فرضیه‏ها فوق‏العاده تاریک و ابتر است .

ادامه دارد...