جوان و پند پیران

«افسوس! اگر جوانان می‏دانستند و اگر پیران می‏توانستند.» شور و نشاط و قدرت و صلابت جوانان اگر با تجربه و تدبیر پیران همراه شود، کیمیایی است که می‏تواند مس وجود را به طلای ناب بدل سازد و از این روست که ره‏نمایان دین و اخلاق، پیوسته جوانان را به تجربه‏اندوزی و پندگیری از پیران موعظه کرده‏اند: 
حافظ، رأی پیر را از بخت جوان ارجمندتر می‏شمارد: 
جوانا سرمتاب از پند پیران که رأی پیر، از بخت جوانِ به 
همچنین او شنیدن نصیحت پیران را مایه کمال انسان می‏داند: 
پیران سخن به تجربه گویند، گفتمت هان ای پسر که پیر شوی، پند گوش کن 
و صائب نکته‏گو، صحبت پیران را حصار عافیت جوانان می‏شمارد: 
جوان را صحبت پیران، حصار عافیت باشد به خاک و خون نشیند تیر، چون دور از کمان باشد 

قدر فرصت

جوانی، بهاران زندگانی و ارزشمندترین هدیه‏ای است که دست روزگار تنها یک‏بار فرصت بهره‏گیری از آن را به آدمی می‏بخشد. نشاط و شادابی،تحرک و قدرت و انگیزه‏های بلند رویش و پویش، ره‏آورد بوستان جوانی است. جوانانی که از اندیشه دانایی ریشه دارند، با قدر دانستن این فرصت، ره‏توشه‏ای از علم و حکمت و مکنت برای پس‏انداز سال‏های دیگر عمر خود فراهم می‏کنند، ولی جوانان غبار غفلت گرفته، در روز بهره‏گیری از انباشته‏ها، جز افسوس، بهره‏ای ندارند. 
در آسمان عمر، جوانی ستاره‏ای است ***یک بار بیشتر نکند در جهان طلوع 
چون اصل عمر توست، بدان قدر و قیمتش ***اصل ار فنا شود، نبری نفع از فروع 

لاف سرپنجگی

یکی از صاحب‏دلان، جوان وزنه برداری را دید که سرشار از شور جوانی و لب‏ریز از خشم، برآشفته و دهانش کف آورده بود. از دیگری پرسید: او را چه شده است؟ گفتند: فلان شخص به او دشنام داده است. گفت: این فرومایه هزار من سنگ برمی‏دارد و طاقت سخنی نمی‏آورد؟ 
لاف سرپنجگی و دعوی مردی بگذار ***عاجز نفس فرومایه!چه مردی چه زنی 
گرت از دست برآید، دهنی شیرین کن ***مردی آن نیست که مشتی بزنی بر دهنی 

جوان کار نیازموده