اصول مدیریت از دیدگاه امام علی (ع)

مروز بیش تر صاحب نظران بر این باورند که هیچ امری در زندگی انسان برای پیشبرد اهداف او نمی تواند مهم تر و موثر تر از مدیریت و رهبری باشد ،

انسان پس از پیمودن مسیرهای پرفراز و نشیب و طاقت فرسا ، به اصول و مبانی در مدیریت دست یافته که نتیجه آن دگرگونی چهره جهان است.

استاد مطهری مدیریت را این گونه تعریف می کند :مدیریت انسان ها عبارت است از فن بهتر بسیج کردن و بهتر سامان دادن و بهتر سازمان دادن و بهتر کنترل کردن نیروهای انسانی و به کاربردن آن ها . امیر مومنان علی (ع) پس از از تشکیل حکومت ، رسالت عمده امام و حاکم در جامعه اسلامی را تعیین کرد و فرمود :خدایا ، تو آگاه باش که آن چه انجام داده ام برای سلطنت و به چنگ آوردن ثروت های پست دنیایی

نبوده بلکه تمام کوشش ها برای این بوده است که دین تو را در سطح جامعه مطرح کنم به اصطلاحات اجتماعی در شهر ها بپردازم تا بندگان ستم دیده ات را ایمنی فراهم آید وقوانین (حدود) را که رها گشته دوباره استوار و پا برجا سازم.

جایگاه مدیر در جامعهء اسلامی امام علی(ع) می فرماید:

موقعیت رهبر و فرمانده همانند موضع و نقش نخ تسبیح است که دانه ها را به هم پیوند    می دهد.وقتی رشته پاره شد دانه ها پراکنده می شوند و بدون نتیجه خواهند ماند و هیچ گاه در کنار یکدیگر جمع نخواهند شد.

آری در مدیریت مورد نظر امام علی(ع) مدیر باید بر اساس مسوولیت و وظیفه عمل کند و همچنین باید گفتار و رفتارش با هم یکی باشد و از سر هوا و هوس ادارهء امور را به عهده نگیرد چنان که فرموده است: حکومت بر اساس هوا پرستی آبی گندیده و لقمه ای گلوگیر است.مدیریت و حکم رانی برای تو طعمه نیست; بلکه بر گردنت امانتی است وکسی که از تو بالاتر است از تو خواسته که نگهبان آن باشی و وظیفه نداری در کار مردم با خواستهء شخصی خودت عمل کنی یا بدون ملاک معتبر و فرمان قانونی به کار بزرگی دست بزنی...

1. صبر و تحمل

برد باری مهم ترین رکن مدیریت وسیاست است.

1. صداقت

یا ایها الذین امنوا الله و کونوا مع الصادقین:

ای اهل ایمان خدا ترس بوده و همراه با راستگویان باشید.

1. امانت داری

حضرت موسی (ع) وقتی خواست برای حضرت شعیب(ع) عهده دار کاری شود دختر حضرت شعیب(ع) درباره او به پدر چنین گفت:

پدر این جوان را برای خدمت اجیر کن زیرا بهترین کار گزار کسی است که در کارش توانمند و امین باشد.

4-آگاهی و تخصص

امام علی (ع) می فرمایند:

ای مردم همانا سزاوار ترین فرد به این امر]خلافت ومدیریت[کسی است که دراجرای امور تواناترین و در فهم مسائل داناترین به فرمان خداوند باشد.

5-پرهیزگاری

پرهیزگاری عامل بازدارنده از خطا ومصونیت از لغزش به شمار می رود و از شرایط مهم مدیریت و زمامداری در نظرگاه امیرمؤمنان (ع) است.

هرکس به دامن تقوا چنگ زند سختی ها و شدایدی که به او نردیک شوند از او دور گشته و کارهایی که بر ذائقه او تلخ آمدند شیرین می گردند و موج های متراکمی که میخواهند اورا به کام خود بکشند از جلوی او کنار رفته و امور مشقت آفرین بر او آسان  می شود.

6-عدالت

امام علی (ع) می فرمایند:

برترین روشنی چشم والیان برقراری عدل در مملکت است.

7-دوری از بد رفتاری

امام می فرماید:

بد رفتاری آفت زمامداران (مدیران جامعه)است.

8-مهربانی

امیرمؤمنان(ع) در این باره می فرماید:

مهم ترین رکن سیاست مهربانی است.

امام علی (ع) در عهدنامه مالک اشتر بر این نکته تاکید فراوان دارند که:

مهربانی با مردم را پوشش دل خویش قرار ده و با همه دوست و مهربان باش.

• 9- برخورد منصفانه با فرودستان

امام علی (ع) می فرماید:

حاکم اسلامی پاسدار الهی در زمین است.

حضرت درباره برخورد منصفانه مدیر     می فرماید:

با آنان فروتن و نرمخو و همواره گشاده رو باش و به همگان به یک چشم بنگر خواه به گوشه چشم نگری و خواه به آنان خیره شوی.

10-توجه به وضع معیشتی کارکنان

امیر مؤمنان (ع)در این باره می فرمایند:

در وضع معیشتی آنان گشایشی پدید آور زیرا این روش آنان را در اصلاح خود نیرو بخشیده و برای پاک سازی خود تشویق  می کند و آنان را از دست درازی به اموالی که در اختیار دارند بی نیاز می سازد.

11-مصمم بودن در اجرا

12-توانایی انسجام دهی و حفظ جامعه

امام علی (ع) می فرماید:

باید از تفرقه پرهیز کرد چه این که افراد تک رو و جدا شده دستخوش امیال شیطانی         می شوند همان طور که گوسفند تک افتاده طعمه گرگ می شود .