اگر بخواهیم ویژگی‌های جوان را طبقه بندی کنیم، اثرپذیری جایگاه اول را داراست و به موجب اثرپذیری، شخصیت فرد نیز شکل می‌گیرد.
اثرپذیری در جوانی، عنصر ذاتی و اصلی شخصیت را تشکیل می‌دهد و در مراحل بعد این شخصیت شکل گرفته قابلیت تغییر را ندارد.
درست است که در شکل گیری شخصیت، نقش کلیدی بر عهده خود فرد است اما قبل از خود فرد، محیط، تأثیر خود را می‌گذارد و جوان آن را تکمیل می‌کند و شکل شخصیت فرد نقش می‌بندد.
تأثیرات محیط، بیش تر از تأثیراتی است که خود فرد بر روی خویش دارد؛ از این روست که امام علی علیه السلام می‌فرمایند:
با فرد بدکار و بدجنس دوستی و رفاقت نکن؛ چراکه طبع و خوی تو از طبع و خوی او اثر می‌پذیرد، بدون آن که بدانی.
رشد عقلی:
جسم و جان جوان در یک حرکت همه جانبه، پیوسته رو به رشد است. در پیکر پر رمز و راز جوانان هر لحظه تحولی عظیم صورت می‌گیرد. نیروی عقل جوان، هر روز و هر شب در جایگاه متکامل تری قرار می‌گیرد و این تحول مبارک و پربرکت تا پایان سنین جوانی ادامه دارد و در واقع یکی از شاخصه‌های جوانی وجود همین سیر تکاملی اوست.
امام علی علیه السلام می‌فرمایند:
«رشد عقلی انسان در سالگی به حد کمال می‌رسد و پس از آن هرگونه رشد دیگری که باشد بر اثر تجربه است».
جوانان باید از رشد عقلی خود در زمینه‌های علمی و تجربی استفاده کنند و آن را ارتقا دهند.
پاک دلی و رقت قلب:
جوانان به طور طبیعی کم تر از بزرگ ترها در تاریکی‌های روحی و قساوت قلبی غوطه ورند و اغلب دارای دلی روشن، قلبی پاک، روحی روان و فکری جوان هستند و به همین دلیل زودتر از بزرگ ترها به سوی حق و فضیلت رو می‌آورند. این خوی و خصلت نیکو، مایه تمایل جوان به خیر و نیکی است. در ابتدای دعوت پیامبر به اسلام، پیران و بزرگان قریش ایشان را تکذیب می‌کردند؛ اما جوانان با همین خصلت و خوی پسندیده پیامبر را یاری کردند و اولین جوان هم که دعوت ایشان را پذیرفت، امام علی علیه السلام بود.
رقت قلب جوان باعث می‌شود که به سوی حق گرایش پیدا کند. البته امام علی علیه السلام پرورش یافته در مکتب وحی بودند و مسأله پاکی دل در ائمه اطهار، همیشگی است.
حق طلبی و فضیلت خواهی:
جوانان بر اساس فطرت پاک انسانی به ندای حق و فضایل اخلاقی گرایش دارند و همیشه خواستار جهانی هستند که حق و فضیلت انسانی در آن حاکم باشد. جوانان تا زمانی که روح پاکشان به گناهان آلوده نشده است، همواره در پی رسیدن به فضایل انسانی اند و برای رسیدن به حق تلاش می‌کند و سختی‌ها برای رسیدن به حق برای آن‌ها معنا ندارد؛ زیرا هدفش فقط رسیدن به حق است. طبق فرمایش امام علی علیه السلام: «آن کس که مطلوب و مقصودش حق باشد، سختی بر او آسان می‌گردد و دور برای وی نزدیک می‌شود.»
پس اگر جوانی تحمل سختی برای عدالت خواهی و حق را نداشته باشد و خواهان فضیلت هم نباشد و مخالف با حق طلبی باشد، سعی نکرده که طبق فطرت انسانی، خود را تربیت کند.
دین گرایی:
یکی از روحیات پر ارزش بشری که نتیجه روحیه حق طلبی و فضیلت خواهی است، «دین گرایی» می‌باشد. این روحیه در آغاز جوانی به شدت فعال گردیده و رشد می‌یابد و اگر بهاء و ارزشی داده نشود این میل سرکوب و منحرف می‌شود.
قرآن درباره ایمان آورندگان به حضرت موسی می‌فرماید: در آغاز هیچ کس به موسی ایمان نیاورد مگر گروهی از فرزندان قوم او، در حالی که از فرعون و اطرافیانش می‌ترسیدند که مبادا آنان را در شکنجه قرار دهد.
دو نکته از این آیه برداشت می‌شود:
اولاً جوانان و فرزندان از پیشگامان در قبول دین بودند.
ثانیاً جوانان با وجود ترس از شکنجه که از عواقب قبول دین بود باز هم حاضر نشدند از دین دست بردارند.
علاوه بر این فطرت و سرنوشت، خلقت انسان بر اساس دین خواهی و خداجویی است که این روح فطری به همراه دیگر نیروهای بشری در زمان جوانی به اوج رشد خود می‌رسد.
شور جوانی:
جوانان دارای شور و نشاط ویژه‌ای هستند و همواره دوست دارند در اجتماع تازه و نو حضور داشته باشند. در روایات به این حس جوانی «شره الشباب» گفته اند