( ادامه آثار حضور در مسجد )

در این دوران نه تنها آثار سیاسی حضور مردان در مسجد بلکه آثار سیاسی حضور زنان در مسجد نیز مشهود است. که حضور حضرت فاطمه (س)در مسجد ودفاع وی از حق ولایت علی (ع)، یکی از آنهاست. همچنین سخنرانی حضرت زینب در مسجد که از مسلمات تاریخی است. این اثر را در انقلاب اسلامی نیز می توان به خوبی مشاهده کرد . تربیت سیاسی که در مسجد ارائه می شود،به دلیل ماهیت مذهبی آن می تواند نسلی راپدید آورد که پشتوانه جامعه دینی باشند ودر برابر حوادث سیاسی هوشیاری لازم را داشته باشند. از این روحضور زنان در کنار مردان در مسجد ضروری می باشد، چرا که اگر زنان از حضور در این مکان محروم شوند،در واقع این تربیت بطور ناقص انجام خواهد شد. در حالی که بانوان به دلیل تاثیر عمیق تر بر فرزندان و نقش تربیتی خود،درصورت برخورداری از تربیت سیاسی مسجد ، بلوغ سیاسی را بطور شگفت انگیزی افزایش خواهند داد.

5 . آثار روحی واخلاقی

فضای مسجد،نورانی والهی است. چنانچه پیامبر اکرم(ص)نیز در حدیثی به آن اشاره فرموده است. ( قومی با یکدیگر در مسجدی از مساجد خداوند متعال برای تلاوت وآموختن قرآن ننشینند، مگر آنکه آرامش برایشان نازل ورحمت الهی شامل حال آنها شود. وخداوند از آنها در میان کسانی که نزد او هستند یاد میکند. )

در حدیث دیگری از آن حضرت می خوانیم که فرمود: هر کس که مسجد ها خانه اش باشد، خداوند آسایش وآرامش و عبور از صراط را برای او ضمانت می کند . واینگونه است که مومن درمسجد، به مانند ماهی در دریا می ماند . اطمینان وآسایش حاصل از حضور در مسجد، توانایی انجام صحیح وظایف و تکالیف شرعی دیگر را نیز بدست خواهد داد . در این زمینه این نکته را نیز یادآور می شویم که به دلیل لطافتهای روحی و تاثیر پذیری عاطفی شدید در بانوان ، نیاز به حضور برای کسب آرامش الهی و قلبی، در باره آنان بیشتر احساس می شود.

از نظر اخلاقی نیز وضع به همین ترتیب است، زیرا زنان به دلیل اینکه بیشتر عمر خود را در خانه ها صرف خانه داری و تربیت فرزندان می کنند و بارها در مشکلات مختلف در تنگنا قرار می گیرند، بیشتر از مردان نیازمند آرامش و یافتن محلی برای کسب راحتی روانی هستند. والبته در فضایی به نام مسجد که اساس آن بر نورانیت،عبودیت و ارتباط خالق و مخلوق است، امکان فراهم شدن آن بیشتر است. ویژگیهایی که در جماعت هست،در غیر آن نیست.امام صادق (ع) فرمود: ( هرگاه پدرم از چیزی غمگین می شد،زنها و بچه ها را فرا می خواند و دعا می کرد وآنها آمین می گفتند . )

6 . آثار معنوی و اخروی

در روایات از ثوابها و اجرهای متعدد برای حاضران در مساجد، فراوان یاد شده است از جمله: در تورات نوشته شده است که خداوند می فرماید: مسجد ها خانه های من در زمین هستند . خوشا به حال کسی که خود را در خانه اش تمیز کند و در خانه من به زیارتم بیاید و حق زائر این است که میزبان او را محترم شمارد .

قال رسول الله (ص) : مساجد بازاری از بازارهای آخرتند. آمرزش از وسایل پذیرایی آنهاست و هدیه ی آنها بهشت است . قال رسول الله (ص) : هفت گروه در قیامت مورد توجه خدا قرار می گیرند ... شخصی که وقتی از مسجد خارج می شود تا زمان برگشت ، توجه اش به مسجد باشد . قال الصادق (ع): اهل مسجد به کمتر از سه ویژگی باز نمی گردد : یا دعایی می کند که خداوند به برکت آن ، او را به بهشت می برد ، یا دعیی می کند که به سبب آن بلای دنیا را از او دور می کند و یا ....

این همه نشان می دهد، حضور در مسجد، علاوه بر آثار دنیوی،از جنبه اخروی و کمالات معنوی نیز- به عنوان عاملی تاثیر گذار- مورد توجه است.نقل است که شیخ الرئیس ابو علی سینا برای ابو سعید ابوالخیر نوشت: چه لزومی دارد، مردم همه در مسجد اجتماع کنند،بااینکه خداوند از رگ گردن به انسان نزدیکتر است. هر جا که باشی اگر رابطه ات با خدا برقرار باشد،نتیجه خواهی گرفت. وی در پاسخ نوشت: اگر چند چراغ در یک جا روشن باشد، اگر یکی از آنها خاموش شد، چراغهای دیگر روشن است، ولی اگر همان چراغها هر کدام در یک اتاق باشد، اگر یکی از آنها خاموش شد، آن اتاق در تاریکی فرو خواهد رفت. انسانها نیز این گونه اند، بعضی گناهکارند، اگر تنها باشند، شاید موفق به کسب فیوضات الهی نشوند، ولی اگر در جمع باشند، شاید خداوند به برکت افراد دیگر ، آنها را هم مشمول برکات خود سازد

آثار حضور در مسجد 

مسجد خانه خدا در زمین ، مرکز وحی ، منبع فیوضات معنوی وبرکات گوناگون برای نمازگزاران وجامعه اسلامی است. بی گمان مکانی که چنین جایگاهی نزد خداوند دارد حضور در آن آثار فراوانی را خواهد داشت و بدون تردید شامل حال مکلفان و حاضران در مسجد اعم از زن ومرد نیز خواهد بود . آثار حضور در مسجد چنان متنوع است که به سختی می توان پیرامون تمامی آنها سخن گفت.

چنانکه در یکی ازاحادیث امام علی(ع) ، برای حضور در مسجد هشت اثر برشمرده است : کسی که به مسجد رفت وآمد میکند یکی ازمنافع هشتگانه نصیب او می شود : برادری مفید وباارزش درراه خدا یا علم ودانش نو. یادلیل وبرهان محکم ( برای تثبیت عقاید ) یا کلماتی که موجب هدایت شود ( می شنود ) یا رحمت مورد انتظاری ( شامل حال او می شود ) یا مواعظی که او را ازفساد  و گناه باز دارد ( می شنود ) یا به خاطر ترس یا حیا و آبروی خود گناهی را ترک می کند .

برخی از آثار حضور در مسجد را می توان به شرح زیر مورد مطالعه قرار داد : 
1. آثار عبادی
از مسجد به عنوان خانه های خدا در زمین ونیز خانه های متقیان ومومنان یاد شده است. این عنوان به خوبی ماهیت عبادی مسجد رانشان می دهد. اینکه مسجد ها اولا واساسا برای ایجاد ارتبتط بین بنده ومعبود او واعلام بندگی ومعبودیت برای آفریدگار بنا می شوند. بر این اساس نیز اصلی ترین اثر حضور در آن در بعد عبادی خواهد بود: هنگام عبادت ودر هر مسجدی به سوی او توجه کنید واورا بخوانید ودر دین خود را برای او خالص کنید. همچنان که در آغاز شما را آفرید . بار دیگر در رستاخیز باز میگردید.

2. آثار علمی
کارکرد علمی مسجد در عصر رسول خدا (ص) وتوصیه های ائمه (ع) دراین باره ، ما را بایکی دیگر از آثار حضور در مسجد آشنا می سازد. رسول خدا (ص) فرمود : هر نشستنی در مسجد بیهوده است ،مگر اینکه برای سه کار باشد ، خواندن قران ، ذکر خدا، پرسش از علم . 

3. آثار اجتماعی
مسجد به عنوان یک مرکز دینی برای عموم ، نقش اسلسی در شکل گیری اجتماعات مسلمین دارد. از این جهت بطور طبیعی مسجد میتواند کارکرد اجتماعی نیز داشته باشد. حضور زنان و مردان وتبادل اخبار واطلاعات اجتماعی ، جویا شدن از احوال هم واحوال مسلمین، تنها بخشی از این ظرفیت بزرگی است که مساجد دارند. در این مکانها مومنان فرصت می یابند با جمعی آشنا شوند که از نظر دین وعبودیت با آنان همرنگ هستند وتوان ایجاد گروههای اجتماعی هماهنگ را دارند. بنابراین آنان می توانند از بین اهل مسجد برادران و خواهران مناسبی،از حیث دینی ،برای خود بیابند که طبعا آثار آن در ابعاد اجتماعی بروز خواهد کرد.

امام صادق (ع) فرمود: اهل مسجد به کمتر از یکی از سه چیز از مسجد بر نمی گردد(که یکی از آنها ) دوستی است که از او درمسیر خدا استفاده می کند. زنان و مردان باحضور در مسجد می توانند از یک اجتماع سالم دینی بهره مند شوند . طبق روایتی که از امام علی (ع) نقل شد ، تاثیرات رفتاری که حضور در مسجد بر جای می گذارد، می تواند جامعه دینی را از فساد وگناه پاک کرده و مسلمین را به سمت یک جامعه سالم هدایت کند:یا کلماتی می شنود که او را از فساد و گناه باز می دارد .ویا به خاطر ترس(از خدا) یا حیا و آبرو، گناهی را ترک می کند . بر این اساس حضور در مسجد، می تواند نقش باز دارنده در ارتکاب جرایم وگناهان نیز داشته باشد. 

4. آثار سیاسی
مسجد همواره در کنار کارکرد اجتماعی، عبادی و معنوی خود، کانون سیاسی در جامعه مذهبی نیز بوده است.این کارکرد چه در زمان پیامبر و چه در زمان خلفاء و امام علی (ع) و دیگران قابل پیگیری است و نمونه های فراوانی در باره آن می تواند ذکر کرد.

ادامه دارد...